Polscy Himalaiści – legendarne wyprawy w góry

Polscy Himalaiści, którzy zdobyli najwyższe szczyty świata – czy znasz ich nazwiska? Legendarne wyprawy górskie to wyraz ogromnej pasji do gór, ale również historie wielkich determinacji, które doprowadziły himalaistów na sam szczyt najwyższych gór. Poznaj historie polskiego himalaizmu. Artykuł przy współpracy z portalem MasalaSound.pl

Himalaizm – czym jest?

Zanim jednak przejdziemy do omawiania sylwetek polskich himalaistów, zajmijmy się nieco terminologią. Czym jest himalaizm? To wysokogórska wspinaczka, która ma charakter wspinaczki w Himalajach, ale nie dotyczy tylko tych gór, ale innych których wysokość szczytów przekracza 7000 m n.p.m. Takimi szczytami są: Karakorum, Kunlun, Hindukusz, Pamir, Daxue Shan i Tienszan. Ponieważ na szczytach wysokich gór śnieg i lód zalegają cały rok, himalaizm jest praktycznie zawsze wspinaczką lodową. Jednak nie jest to jedyne utrudnienie, które odróżnia je od wyprawy na niższe góry. Wśród wyzwań himalaizmu są również:

• trudności związane z adaptowaniem się organizmu człowieka do wysokości powyżej 5000 m n.p.m.,
• skrajne warunki atmosferyczne: huragany, ostre promieniowanie słoneczne, które może doprowadzić do śnieżnej ślepoty, bardzo niskie temperatury, mała wilgotność powietrza oraz ograniczona widoczność,
• długość dróg wspinaczkowych – wymaga to wielokrotnego noclegu w ścianie, ponadto grozi wyczerpaniem przez długotrwały wysiłek i brak możliwości regeneracji organizmu,
• problemy związane z rozległością terenów – brak dróg dojazdowych, problemy z łącznością oraz orientacją w terenie, konieczność zgromadzenia bardzo dużych zapasów żywnościowych i sprzętu biwakowego.

Style uprawiania himalaizmu

Istnieją różne style uprawiania himalaizmu:

• Styl oblężniczy lub styl wyprawowy – to najstarszy i najbardziej charakterystyczny styl wypraw wspinaczkowych typu himalajskiego. U podnóży gór tworzy się zazwyczaj rozbudowaną bazę, z której organizowane są próby „ataku” – czyli wielodniowa operacja, która polega na pokonywaniu kolejnych fragmentów drogi. Budowane są wzdłuż niej systemy lin, poręcze, obozy przejściowe – a do nich transportowana jest odpowiednia ilość sprzętu oraz żywności. Procedura trwa aż do zbudowania obozu podszczytowego. W wyprawę zaangażowane jest wiele osób, w tym: tragarze, obsługa techniczna, robotnicy oraz szpice – grupa 3 do 4 wspinaczy, którzy przez całą wyprawę są oszczędzani, aby mieć odpowiednio dużo siły na atak szczytowy. Styl ten jest nie tylko czasochłonny, ale również bardzo kosztowny.
• Styl alpejski – ten styl charakteryzuje się udziałem niewielkiej grupy wspinaczy – od 2 do 4, a czasem nawet dotyczy samotnej wyprawy. Sprzęt ograniczony jest do minimum, aby można było samotnie dostarczyć go na szczyt – zaś szczyt jest atakowany bezpośrednio z bazy przez cały zespół od razu i bez zakładania obozów pośrednich.
• Styl kapsułowy – to styl pomiędzy oblężniczym, a alpejskim. W tym przypadku to wspinacz dźwiga cały dobytek, nie zakłada obozów pośrednich, zaś całą drogę pokonuje kilkukrotnie w celu aklimatyzacji.
• Styl solowy – jak sama nazwa wskazuje dotyczy pojedynczego wspinacza, który bierze ze sobą tyle sprzętu, ile jest w stanie unieść. Stara się wejść na szczyt bez budowania obozów pośrednich.

Polski Himalaizm Zimowy

Polski Himalaizm Zimowy to pojęcie, które powstało w 1973 roku z okazji wejścia Andrzeja Zawady i Tadeusza Piotrowskiego na Noszak. Choć tak naprawdę historia polskiego himalaizmu zaczęła się już w drugiej połowie lat. 30 XX wieku – w 1936 roku powołano Komitet Himalajski Klubu Wysokogórskiego. Pierwsza wyprawa w Himalaje odbyła się w 1939 roku, a Polacy zdobyli wschodni wierzchołek Nanda Devi. Pierwsza narodowa wyprawa zimą w Himalaje – w stylu rywalizacji sportowej „kto pierwszy” odbyła się w 1980 roku. Krzysztof Wielicki i Leszek Cichy 17 lutego weszli na szczyt Mount Everest, zaś Andrzej Zawada był kierownikiem akcji. Polscy Himalaiści pod szyldem Polskiego Himalaizmu Zimowego uczestniczyli w 10 na 14 pierwszych wejść na ośmiotysięcznik zimą. We wrześniu 2021 roku zamknięto Polski Himalaizm Zimowy, a w jego miejsce powołano Polski Himalaizm Sportowy. Założenia programu to:

• wspieranie himalaistów i himalaistek,
• zdobywanie gór drogami trudnymi technicznie,
• eksploracja dziewiczych rejonów,
• wytyczanie nowych ścieżek wejścia,
• pozyskiwanie sponsorów.

Polscy Himalaiści: Jerzy Kukuczka

Józek Jerzy Kukuczka, urodził się 24 marca 1948 roku w Katowicach, zmarł 24 października 1989 roku na Lothse w Nepalu, podczas wspinaczki. Kukuczka spadł tuż przed granią szczytową, jego lina nie wytrzymała obciążenia i pękła, a wspinacz spadł w wielokilometrową przepaść. Oficjalnie ciała Kukuczki nigdy nie odnaleziono. Jerzy Kukuczka był wybitnym alpinistą i himalaistą, jako drugi człowiek na Ziemi zdobył Koronę Himalajów i Karakorum. W ciągu ośmiu lat zdobył 14 głównych szczytów o wysokości ponad 8 tysięcy metrów. Jerzy Kukuczka wyznaczył 11 nowych dróg na zdobytych ośmiotysięcznikach – oraz jako jedyny zdobył dwa ośmiotysięczniki jednej zimy.

Najważniejsze osiągnięcia:

• Korona Himalajów i Karakorum.
• Wytyczenie 11 nowych dróg na zdobytych ośmiotysięcznikach.
• 7 wejść na ośmiotysięczniki w stylu alpejskim – w tym na K2.
• Jako jedyny człowiek na świecie zdobył 2 ośmiotysięczniki w ciągu jednej zimy.
• Zdobył cztery ośmiotysięczniki zimą – w tym trzy po raz pierwszy w historii: Dhaulagiri I, Kangchendzonga, Annapurna.
• Zdobycie w ciągu 2 lat sześciu ośmiotysięczników, z czego 3 zimą, a trzy kolejne z wytyczeniem nowych dróg.
• Wspinaczka solowa na Makalu nową drogą.

Polscy Himalaiści: Krzysztof Wielicki

Krzysztof Wielicki, urodził się 5 stycznia 1950 roku w Szklarce Przygodzickiej. Jest piątym człowiekiem na Świecie, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum. 17 lutego 1980 roku wraz z Leszkiem Cichym, Wielicki stanął na szczycie Mount Everest. Było to pierwsze zimowe wejście na ośmiotysięcznik, a tym samym jedno z najważniejszych wydarzeń w historii himalaizmu na świecie. Ponadto Krzysztof Wielicki, jako piąty na świecie zdobył wszystkie ośmiotysięczniki – specjalizował się w samotnej wspinaczce. Na Broad Peak wszedł i wrócił sam w ciągu 22 godzin, ustalając rekord zdobycia tego ośmiotysięcznika w ciągu jednej doby. Ponadto sam zdobył również Lhotse, Dhaulagiri, Sziszapangmę, Gaszerbrum II, Nanga Parbat. Po zakończeniu kariery, jako wspinacz, Wielicki zaczął organizować wyprawy. Kierował wyprawą na Borad Peak w 2012 roku, podczas której Adam Bielecki, Artur Małek, Maciej Berbeka i Tomasz Kowalski dokonali pierwszego zimowego wejścia na szczyt. Niestety podczas zejścia Maciej Berbeka i Tomasz Kowalski zginęli. W 2018 roku zorganizował próbę wejścia zimowego na K2 – uczestniczący w wyprawie Adam Bielecki i Denis Urubko, wzięli udział w akcji ratunkowego francuskiej himalaistki Elizabeth Revol.

Zdobyć K2 – Leszek Cichy

Leszek Cichy, polski himalaista, który zapewnił sobie miejsce w historii światowego himalaizmu zdobywając pierwsze zimowe wejście na Mount Everest oraz będąc uczestnikiem pierwszej polskiej wyprawy na K2 – próbując zdobyć ten szczyt zimą. Był pierwszym polskim zdobywcą Korony Ziemi, zdobywając najwyższe szczyty na wszystkich kontynentach.

Najważniejsze osiągnięcia:

• 1974 – pierwsze wejście na Shispare (7611 m)
• 1975 – trzecie wejście na Gaszerbrum II z Januszem Onyszkiewiczem i Krzysztofem Zdzitowieckim nową drogą północno-zachodnią ścianą,
• 1976 – pierwsza, polska wyprawa na K2 (8611 m),
• 1978 – uczestnictwo w wyprawie na Makalu (8470 m),
• 17 lutego 1980 – pierwsze wejście zimowe na Mount Everest (8848 m) wspólnie z Krzysztofem Wielickim.
• 1984 – nowa droga na Yalung Kang (Kanczendzongę Zachodnią, 8505 m),
• 1984 – wejście na Elbrus (5642 m),
• 1987 – K2, pierwsza w historii, zimowa wyprawa na K2, pod kierownictwem Andrzeja Zawady, wraz z Krzysztofem Wielickim dochodzi najwyżej, do wysokości 7300 m,
• 1998 – Mount Vinson, Antarktyda, drugie polskie wejście, z Markiem Kamińskim
• 1998 – Kilimandżaro, Tanzania, z Markiem Kamińskim
• 1998 – Góra Kościuszki, Australia, z Markiem Kamińskim
• 1999 – Piramida Carstensz, Nowa Gwinea,
• 2005 – K2 (8611 m), wraz z Anną Czerwińską i Dariuszem Załuskim dotarł do wysokości 7850 m.

Polscy Himalaiści: Andrzej Bargiel

Andrzej Bargiel urodził się 18 kwietnia 1988 roku w Rabce, jest narciarzem wysokogórskim i himalaistą. Organizuje narciarskie wyprawy wysokogórskie, których celem jest szybkościowe wejście bez dodatkowego tlenu oraz zjazd na nartach z najwyższych szczytów na Ziemi. Jako pierwszy człowiek na świecie, jechał na nartach z wierzchołków K2 i Broad Peak.

Wanda Rutkiewicz – pierwsza Europejka na Mount Everest

Wanda Rutkiewicz, urodziła się 4 lutego 1943 roku w Płungianach, zaginęła 13 maja 1992 roku na stokach Kanczendzongi w Himalajach. To jedna z najwybitniejszych himalaistek na świecie. Ikona kobiecego himalaizmu. Jest trzecią kobietą na świecie, a jednocześnie pierwszą Polką, która zdobyła Mount Everest oraz pierwszą kobietą na świecie, jaka weszła na K2. Była bardzo popularną alpinistką i himalaistką, swoją sympatię zawdzięczała dobrym kontaktom z dziennikarzami, chętnie udzielała wywiadów. Chciała zostać pierwszą kobietą, która stanie na wszystkich ośmiotysięcznikach. Tego celu nie udało się jej niestety zdobyć. 12 maja 1992 roku, partnerujący jej Carlos Carsolio zdobył szczyt Kanczendzongi. Kiedy schodził, spotkał Wandę Rutkiewicz, która była wyczerpana i szykowała się do noclegu, aby następnego dnia zdobyć szczyt. Jako ostatni widział Rutkiewicz. Zarzucano Carsolio, że nie sprowadził wyczerpanej Rutkiewicz, jednak zgodnie z nieoficjalnymi zeznaniami jej dotychczasowych partnerów wspinaczkowych, Rutkiewicz była bardzo uparta, dlatego nie chcieli więcej jeździć z nią na wyprawy, ponieważ obawiali się, że nie powstrzymają ja przed dalszą wspinaczką, nawet jeśli będzie zagrażać ona jej zdrowiu i życiu. Z tego powodu, dla wielu postawa Carsolio wydaje się uzasadniona, po prostu nie miał szans z upartością Rutkiewicz, która nie przyjmowała do świadomości możliwości rezygnacji ze wspinaczki. Jeszcze przez kilka dni łudzono się, że Rutkiewicz żyje i zeszła nie do obozu, ale w drugą stronę, w kierunku Tybetu. Informację o jej śmierci podano dopiero 25 maja, a za dzień jej śmierci uznaje się 13 maja – czyli dzień po tym, jak Carsolio widział ją po raz ostatni. Ciała Rutkiewicz nigdy nie znaleziono.

Wanda Rutkiewicz została wpisana do Księgi rekordów Guinnessa jako pierwsza kobieta, która zdobyła szczyt K2.

Adam Bielecki i wyprawa ratunkowa

Adam Bielecki – urodził się 12 maja 1983 roku w Tychach. Jest pierwszym zimowym zdobywcą ośmiotysięcznika Gaszerbrum I oraz Broad Peak, K2, Makalu i Gaszerbrum II. Poza swoimi wybitnymi wyczynami górskimi, zasłynął z dwóch wypraw – jedna z nich przyniosła mu dużo hejtu, a druga – sławy. Pierwsza z nich to zimowe zdobycie Broad Peak. W wyprawie, która odbyła się 5 marca 2013 roku, towarzyszyli mu Maciej Berbeka, Tomasz Kowalski oraz Artur Małek. Berbeka i Kowalski zginęli podczas zejścia – komisja uznała że Bielecki oraz Małek poprzez nadanie własnego tempa i zestawienia dwóch partnerów bez kontaktu wzrokowego, postąpili wbrew zasadom etyki górskiej, wytyczonej przez Polski Himalaizm Zimowy. Zdaniem Bieleckiego, ocena raportu PZA, nie była oparta na realiach wyprawy. Bielecki zrehabilitował się biorąc w 2018 roku udział w zimowej wyprawie na K2, w której towarzyszył mu Denis Urubka. Była to akcja ratunkowa. Himalaistom udało się odnaleźć i sprowadzić bezpiecznie do obozu Elizabeth Revol. Francuskiej himalaistce udało się przeżyć dzięki niezwykłym umiejętnościom i kondycji tych dwóch wspinaczy.

Polski wspinacz: Maciej Berbeka

Maciej Berbeka urodził się 17 października 1954 roku w Zakopanem, zginął 6 marca 2013 roku, schodząc z Broad Peak. Był bardzo utalentoanym himalaistą oraz artystą. Zdobył pięć ośmiotysięczników, ale był również malarzem grafikiem i scenografem. Był jednym z himalaistów, którzy dokonali pierwszych zimowych wejść:

• Na Manaslu (1984) – razem z Ryszardem Gajewskim.
• Na Czo Oju (1985) – wraz z Marcinem Pawlikowskim.
• Na Broak Peak (2013) z Adamem Bieleckim, Tomaszem Kowalskim i Arturem Małkiem.

Już wcześniej był blisko pierwszego wejścia na Broad Peak w stylu alpejskim. Towarzyszył mu Aleksander Lwowski, podczas zimowej wyprawy na K2 w 1988 roku. Dotarł wówczas do przedwierzchołka Rocky Summit (8028 m n.p.m.). Dzięki temu był pierwszym człowiekiem, który zimą przekroczył 8000 m m.n.p.m. w Karakorum. Zdobył również Annapurnę nową drogą, czyli południową ścianą oraz Mount Everest od strony chińskiej. Był kierownikiem wypraw zimowych na Manaslu i na Nanga Parbat.

5 marca 2013 roku, podczas zejścia z Broad Peak wraz z Tomaszem Kowalskim, zdecydowali się biwakować w ekstremalnych warunkach, ponieważ nie byli w stanie powrócić na noc do obozu. Uważa się, że Kowalski biwakował na wysokości 7960 m n.p.m., zaś Berbeka pod przełęczą na 7900 m n.p.m. Berbeka był widziany następnego dnia rano pod przełęczą prowadzącą do obozu szturmowego. Kowalskiego nie widziano. 8 marca 2013 roku Krzysztof Wielicki, który kierował wyprawą uznał Kowalskiego i Berbekę za zmarłych. W lipcu 2013 roku, na wysokości 7960 m n.p.m. odnaleziono ciało Tomasza Kowalskiego – ciała Macieja Berbeki nie odnaleziono.

Polacy w Himalajach – Andrzej Zawada

Andrzej Zawada – urodził się 16 lipca 1928 roku w Olsztynie, zmarł 21 sierpnia 2000 roku w Warszawie. Pionier himalaizmu zimowego. Jednak nigdy nie stanął na żadnym z ośmiotysięczników czy siedmiotysięczników. Jednak to on stworzył z himalaizmu zimowego odrębną dyscyplinę i dokonał pionierskich wypraw. W 1973 roku był kierownikiem pierwszego zimowego wejścia na Noszak w Hindukuszu i do tej pory nikt nie powtórzył tego osiągnięcia. był też kierownikiem zimowej wyprawy na Mount Everest w 1980 roku. Zorganizował pierwszą zimową wyprawę na K2.

Polscy Himalaiści – Artur Hajzer

Artur Hajzer, urodził się 28 czerwca 1962 roku w Zielonej Górze – zmarł 7 lipca 2013 roku na stoku Gaszerbrum I w Karakorum. Był nie tylko alpinistą i himalaistą, ale również twórcą oraz szefem programu Polski Himalaizm Zimowy w latach 2010-2015 i kierował wyprawami w ramach tego projektu. Wraz z Januszem Majerem założył firmę ADD będącą właścicielem marki Alpinus, zajmującej się produkcją odzieży outdoorowej i sprzętu turystycznego oraz wspinaczkowego. Firma już nie istnieje. Jednak założył również z Januszem Majerem firmę HiMountain, która działa w tej samej branży. Program Polski Himalaizm Zimowy, miał na celu wyciągnięcie polskiego himalaizmu z kryzysu finansowego o raz organizacje kolejnych wypraw. Jednak wraz z tragiczną śmiercią Berbeki i Kowalskiego podczas zejścia ze zdobytego Broad Peak, sukces tak bardzo oczekiwanej ekspedycji zszedł na dalszy plan. Hajzer bardzo przeżył śmierć kolegów. Rok później zginął podczas wspinaczki na Gaszerbrum – na oczach swojego kolegi Marcina Kaczkana. Hajzer był autorem pierwszego zimowego wejścia na Annapurnę w 1987 roku (z Jerzym Kukuczką), a wraz z Wandą Rutkiewicz, Jurkiem Kukuczką i Ryszardem Wareckim wyznaczył nową drogę na Sziszapangmę. W 1989 roku był głównym organizatorem akcji ratunkowej pod Mount Everest, dzięki której udało się sprowadzić do bazy Andrzeja Marciniaka.

Najważniejsze osiągniecia – ośmiotysięczniki:

• Manaslu – nową drogą – 1986,
• Annapurna – pierwsze wejście zimowe – 3 lutego 1987,
• Sziszapangma – nową drogą – 1987,
• Annapurna Wschodnia (8010 m) – nową drogą – 1988,
• Dhaulagiri – 11 maja 2008,
• Nanga Parbat – 23 czerwca 2010,
• Makalu – 30 września 2011.

Polscy Himalaiści: Piotr Pustelnik

Piotr Pustelnik urodził się 12 lipca 1951 roku w Łodzi. Zdobył Koronę Himalajów i Karakorum. Jest twórcą projektu „Trzy Korony”, który odnosi się do zdobycia Korony Ziemi, Koronki Ziemi, czyli drugich co do wysokości szczytów na wszystkich kontynentach oraz Korony Himalajów i Karakorum. Był kilkukrotnie prezesem Akademickiego Klubu Górskiego w Łodzi, a do 2007 roku redaktorem naczelnym miesięcznika górskiego „n.p.m.”. Jako trzeci Polak i dwudziesty na świecie, zdobył Koronę Himalajów. Najważniejsze osiągniecia Piotra Pustelnika:

• 12 lipca 1990 – Gaszerbrum II – 8035 m.
• 12 lipca 1992 – Nanga Parbat – 8126 m.
• 24 września 1993 – Czo Oju 8201 m.
• 6 października 1993 – Sziszapangma 8013 m.
• 26 września 1994 – Dhaulagiri 8167 m.
• 12 maja 1995 – Mount Everest 8848 m.
• 14 sierpnia 1996 – K2 8611 m.
• 15 lipca 1997 0 Gaszerbrum I 8068 m.
• 15 maja 2000 – Lhotse 8516 m.
• 15 maja 2001 – Kanczendzonga 8586 m.
• 16 maja 2002 – Makalu 8463 m.
• 17 maja 2003 – Manaslu 8156 m.
• 8 lipca 2006 – Broad Peak 8047 m.
• 27 kwietnia 2010 – Annapurna I 8091 m.